Opinie: Groninger gemeenteraad: lam of leeuw?

De Groninger gemeenteraad laat zich bij bouwprojecten zoals Mercado te gemakkelijk buiten spel zetten.

Waar de gemeente Emmen niet aan de behandeling van vergunningsaanvragen toekomt, gaan de vergunningen in Groningen in recordtempo over de toonbank. Maar ook dat heeft ernstige nadelen.

Dagblad van het Noorden opende onlangs met het bericht dat de gemeente Emmen vorig jaar nogal eens een aanvraag voor een omgevingsvergunning moest toekennen, omdat ambtenaren niet aan behandeling waren toegekomen. Dat kan niet de bedoeling zijn van gemeentelijk vergunningsbeleid: particulieren en bedrijven die zonder toetsing legaal gaan bouwen, slopen of bomen gaan kappen. Nee, dan de gemeente Groningen waar deze vergunningen in recordtempo over de toonbank gaan. Of dat met het handjevol ambtenaren dat daarvoor beschikbaar is wel serieus kan?

Rechtszaken
Het is het goed bewaarde geheim van de gemeente Groningen. Ambtenaren lijken hier in voortdurend gesprek met projectontwikkelaars en vastgoedeigenaren waarna de wethouder tekent bij het kruisje. De gemeenteraad komt er al helemaal niet aan te pas. Er worden sluipwegen gebruikt om eendrachtig plannen voor bouw en verbouw er door te sluizen zonder dat er een Groninger burgerhaan naar kraait. Dat gaat wel eens mis. Onlangs nog verloor de gemeente Groningen bij het Pythagorascomplex en bij het Lubbershuis (Heresingel) de rechtszaken die bewoners hadden aangespannen tegen een met het bestemmingsplan strijdig omgevingsvergunning. De gemeente moest bakzeil halen.

Hoe is nu die Groningse praktijk ontstaan, hoe loopt die en worden de belangen van de Groninger bevolking op behoorlijke wijze gediend?

Hersenspinsels
In Groningen lijkt de bouwfantasie aan de macht te zijn. Blijft men daarbij binnen de wet, de door de gemeenteraad vastgelegde bestemmingsplannen? Nee, waren het maar door de gemeenteraad gesanctioneerde plannen. Ruimtelijke visies als Next City lijken de plaats van bestemmingsplannen te hebben overgenomen, terwijl dergelijke visies weinig meer zijn dan hersenspinsels van de wethouder, zijn ambtenaren, stedenbouwkundige creatievelingen en vooral heel veel vastgoedmensen, belanghebbenden dus. Daarbij lijkt het lang geleden dat een wethouder ruimtelijke ordening niet aan het lijntje liep van projectontwikkelaars en andere belanghebbenden. Waar is het door de gemeenteraad vastgestelde beleid? De partijen die de Groninger politiek domineren zweren bij participatiefeestjes als Next city. Met zweverig taalgebruik als 'burgerkracht' en 'burgermacht' wordt gesuggereerd dat in het openbaar bestuur, de ruimtelijke ordening, de publieke dienstverlening of sociale zorg 'de samenleving' aan zet is. Niets is minder waar. Achter deze mooie woorden schuilen sentimentele concepten, uitgeklede rechten van omwonenden, een miskenning van de positie van gemeenteraden en een overheid die zich steeds kleiner maakt. Het beloofde 'lokaal maatwerk' bestaat uit uitvoering van beleid door ambtenaren in samenspraak met de projectontwikkelaar. Gefrustreerde bewoners zijn het gevolg.

Buiten spel
Het lijkt erop dat de gemeenteraad van Groningen zichzelf buitenspel heeft gezet. Normaliter kun je de verlening van vergunningen als een soort drietrapsraket voorstellen: er zijn 1) de grote projecten, zoals het Forum, waarover de gemeenteraad nog net wel discussieert; 2) de middenmoot, zoals 'optoppingen' en 'studentenflats' in tuinen die op een 'pieplijst' horen waarover de gemeenteraad zelf moet aangeven of ze er iets van vindt 3) de 'kruimelgevallen' zoals de dakkapellen die on-bureaucratisch worden vergund. Probleem is nu dat de gemeente de lijst met 'kruimelgevallen' zo oprekt dat de controle door de gemeenteraad lijkt afgeschaft. Voor de insiders: daarvoor wordt een onbeduidend, hier oorspronkelijk niet voor bedoeld, wetsartikeltje misbruikt: art. 4.1 bijlage II van het Besluit omgevingsrecht (Bor). Bouwers worden snel geholpen, maar omwonenden en burgers raken gefrustreerd. Burgers vragen zich af waar hun beschermende bestemmingsplan en hun volksvertegenwoordiging zijn gebleven.

Mercado
Tot slot nog even als voorbeeld de geplande 'Mercado' aan de Rode Weeshuisstraat (op de plaats waar tot voor kort Aldi zat). Dat gebouw zal hoog boven het oude hoofdgebouw van V&D gaan uittorenen, vanaf de Grote Markt goed zichtbaar zijn en staat toch op de 'kruimellijst'. De gemeenteraad heeft echter niks over die nieuwe hoogtelijn te vertellen. Ook in dit geval dient de raad te verhinderen dat via de 'kruimelgevallen' de 'pieplijst' wordt gemeden en zij buitenspel wordt gezet. Gemeenteraad, wees leeuw in plaats van lam en vertegenwoordig de belangen van Groninger burgers!

Herman Blom uit Groningen is publicist