Aan het College van B en W
van de Groningen

Groningen, 14 juli 2010

Betreft: zienswijzen voorontwerp bestemmingsplannen Grote Markt-oostwand, Forum en Poelestraat-achterzijde.

Geachte College,

Bijgaand vindt u onze zienswijzen op de voorontwerp bestemmingsplannen voor de Grote Markt-oostwand, het Forum en Poelestraat-achterzijde.

Algemeen.
In het verleden hebben we reeds meerdere keren gereageerd op de plannen van de gemeente over het Forum en de Oostwand. Volledigheidshalve willen we hier vóór we ingaan op de concrete voorontwerpen, nog onze mening t.a.v. Forum en Oostwand weergeven.

De Vrienden delen de achter de plannen liggende opvatting dat veranderende functies van delen van de Binnenstad en veranderende opvattingen daarover dwingen tot wijzigingen in bestemmingsplannen. Zeker als daarachter de intentie ligt tot opwaardering.

De functie van de Grote Markt verandert te sterk van karakter als de rooilijn wordt verschoven èn veel ruimte voor light rail wordt vrijgehouden. Niet alleen dat de ster de ster niet meer is; markten, kermissen en andere evenementen zullen over veel minder ruimte kunnen beschikken en minder aantrekkelijk zijn. De sociale betekenis van de belangrijkste openbare ruimte in de stad neemt daarmee af. (zie ook onze inspraakreactie op de tram)

In de oostwand van de Grote Markt zullen de studentensociëteit, een hotel en andere commerciële functies ondergebracht worden. De vraag is of deze een nagestreefde grotere levendigheid en meer bezoekers zullen trekken dan nu het geval is. De studentensociëteit in ieder geval niet, het hotel nauwelijks en van de commerciële functies moet afgewacht worden welke er komen en in welke mate zij aantrekkelijk zijn. Denk daarbij aan de forse leegstand van middenstandszaken in en rond de Binnenstad en het overschot aan kantoorruimte (als het ABN-AMRO-pand). De economische conjunctuur laat onverlet dat de leegstand van winkels haast structureel is. De vraag dringt zich op of een uitbreiding van het aantal horecagelegen- heden economisch nog verantwoord is. Het is ons niet duidelijk waarom de gemeente in haar economisch stimuleringsplan wel zou slagen waar private partijen geen initiatieven namen.

De initiatiefnemers van het Groninger Forum hameren op het werkgelegenheidseffect ervan. Wij zijn echter van mening dat, hoe belangrijk op zich arbeidsplaatsen ook zijn, het Forum zich in de eerste plaats als culturele verrijking van de Binnenstad zal moeten bewijzen. Als dat niet lukt zal het ook met de arbeidsplaatsen niet lukken. De Vrienden zijn van mening dat na jaren van discussie het cultuurconcept nog steeds niet uitgekristalliseerd is en dat het Forum niet meer is geworden dan een optelsom van een aantal bestaande, op zich reeds goed geoutilleerde culturele instellingen als de centrale OB en het filmhuis Images. We hebben dan ook eerder al aangegeven dat wij vinden dat volstaan kan worden met een kleiner Forum (zie o.a. onze brief m.b.t. het collegeprogramma) waarbij met name ook commerciële functies moeten worden ingebracht. Wij willen daarom van de gelegenheid gebruik maken nog een suggestie te doen: breng de VVV als publiekstrekker bij het Forum onder. De bezoekers kunnen daardoor worden geïnteresseerd om verder te kijken.

Een nieuwe ontwikkeling is dat de identiteit van de bibliotheken tot ver buiten Nederland ter discussie staat. Niet dat er minder gelezen wordt, maar er worden minder boeken geleend. De oplage van kranten neemt jaarlijks af. Het elektronische boek is in opkomst. De visuele media winnen het van de gedrukte.
Het Scheepvaartmuseum, als wezenlijk deel van het historisch aspect van het Groninger Forum, is afgehaakt. Maar zelfs al zou dat museum met de (zich nu in depot bevindende) historische collectie van het Groninger Museum samengaan - aangevuld met materiaal van de Groninger Archieven - dan nog zal de combinatie van bibliotheek en historisch museum geen grote publiekstrekker zijn. De directeur van het Rijksmuseum beschouwt voor het welslagen van historische exposities alleen de combinatie met kunstexposities als succesvol. De slotsom kan niet anders zijn dan dat het Groninger Forum met alle goede bedoelingen niet de hooggespannen meerwaarde ten opzichte van het huidige culturele aanbod kan opleveren. Bij een beperkte meerwaarde hoort ook een beperkte opzet die hetzelfde resultaat kan opleveren.
Overigens lijkt het ons op dit moment verstandig, gezien de crisis en de bezuinigingen die nodig zijn, om het Forum voorlopig als project te laten rusten, dat geeft tevens de kans een goede heroverweging te maken.

Echter, het college heeft de voorontwerp bestemmingsplannen in procedure gegeven, zodat wij vinden dat we van ons recht gebruik moeten maken om op die plannen concreet te reageren. Daarbij zijn die plannen uitgangspunt.

De voorontwerpen.
Bij de plannen komen enkele zaken steeds op dezelfde wijze aan de orde. Daarover het volgende:

* Participatie;
In par. 8.1 is de participatie wel erg zonnig voorgesteld. Niet de meerderheid van de kiezers sprak zich uit vóór de plannen, maar een kleine meerderheid van degenen die hun menig gaven bij het –vanwege de geringe deelname niet geldige- referendum. Er kan dus zeker niet worden beweerd dat de meerderheid van de bevolking voor het ontwerp van NL Architects zou hebben gekozen! Dit ontwerp haalde bij de publieksenquête weliswaar de meeste stemmen, maar lang niet 50 %.

* Archeologie en cultuurhistorie.
Wat betreft de archeologische en cultuurhistorische waarden zou het kunnen zijn dat er in het plangebied (zowel oostwand als Forum) belangrijke en interessante vondsten worden gedaan. Wij vragen ons af of het niet mogelijk zou zijn om dergelijke vondsten ter plekke te laten zien door ze op te nemen in het te bouwen complex. Dat zou o.i. in ieder geval goed passen in de doelstelling van het Forum om op historisch gebied een meerwaarde te creëren. In ieder geval zou het jammer zijn als er slechts wordt gekozen voor het opgraven en tentoonstellen in het historisch museum.

* Grote Markt-oostwand.
De maatvoering voor de bebouwing leidt tot te hoge en grootschalige gebouwen. In het beeldkwaliteitplan is sprake van variatie en verticale geleding. Maar in praktijk blijkt hier weinig van (zie het ontwerp voor Vindicat) Hier blijkt sprake van spanning tussen intentie en praktijk. Het gevolg is dat de nagestreefde intimiteit van de markt en de variatie in de gevelwand niet zullen worden gerealiseerd. Er kan een grootschalige min of meer eenvormige gevelwand ontstaan over de volle lengte op nagenoeg dezelfde maximale hoogte. Zelfs is er nog een ontheffingsmogelijkheid om een extra verdieping te realiseren. Daarmee kan de maximale hoogte van 23 m. in het beeldkwaliteitsplan worden overschreden. Wij vinden dat veel te ver gaan. De maximale bouwhoogte dient in alle gevallen niet meer te zijn dan 23 m.

Door de aanleg van de regiotram wordt de ‘opening’ naar de Poelestraat/Oosterstraat aanzienlijk groter dan aanvankelijk bedoeld. Hierdoor wordt geweld gedaan aan de beoogde intimiteit van de Grote Markt. Wij hebben mede daarom bij de tram gepleit voor - als die doorgaat - een ‘normale’ tram. Wij vinden dat het plan voor de Oostwand het oorspronkelijke idee moet volgen, zeker tot de definitieve besluitvorming over de tram.

* Forum.
Wij blijven bezwaar houden tegen de enorme afmetingen van het gebouw. Wij begrijpen in dat kader in het geheel niet waarom er voor de maximale bebouwingshoogte ook nog eens een ontheffingsmogelijkheid moet worden opgenomen (art. 4).

Uit de stukken begrijpen we dat voorzichtig toch meer belang wordt gehecht aan commerciële bedrijven; wij willen dat ondersteunen. Maar wij willen bepleiten dat dit ook op hogere verdiepingen mogelijk moet zijn. Positief vinden we ook dat op de begane grond meer relatie wordt gelegd met de Nieuwe Markt. Daardoor kan het gebouw een meer open en toegankelijker karakter krijgen.

Wij vinden dat de hoofdingang achter de Poelestraat duidelijker een karakter als ingang moet hebben. Dat kan slechts door de ingang meer ruimte te geven. Naar onze mening zou die ruimte ter plekke minstens 10 m. breed moeten zijn. Deze ruimte is te vinden door de ingang aan de Nieuwe Makt te situeren, dan wel de straat achter de Poelstraat te verbreden en/of door de ingangspartij op de begane grond naar achteren te leggen.
Wij willen er zelfs voor pleiten om nabij de ingang een doorbraak naar de Poelestraat te realiseren. Voordeel daarvan is dat in ieder geval vanuit dat punt dan ook de zijgevel van het Forumgebouw is te zien, de enige mogelijkheid om dat te beleven.

In art. 9.1 is sprake van een brede ontheffingsmogelijkheid die gemakkelijk kan leiden tot totale verrommeling van het gebied rond het Forum, terwijl het juist de bedoeling is hier het visitekaartje van te maken. Een duidelijk inkrimpen van dit artikel is dan ook van belang.

* Poelestraat-achterzijde.
Hierbij wijzen we op hetgeen hiervoor is bepleit onder het Forum m.b.t. de ingangspartij. Ook de brede ontheffingsmogelijkheid moet hier worden beperkt. Tenslotte vragen we ons af waarom er geen gebruik is gemaakt van de mogelijkheid om het Images met het Forum te verbinden/integreren.

Wij hopen dat u met onze opmerkingen rekening wilt houden. We zijn gaarne tot overleg bereid.

Hoogachtend,

namens het bestuur van de stichting
Vrienden van de Stad Groningen,

mr.drs. J.van der Laan,
secretaris.

^top