Aan de Raad
van de Gemeente Groningen
Grote Markt 1,
9712 HN Groningen.

Groningen, 25 januari 2010

Geachte raadsleden,

Forum, wat moeten we er mee?

De meningen over het Forum buitelen over elkaar heen. De geluiden worden steeds kritischer. Sinds het opiniestuk van oud-wethouder Klaas Swaak in Dagblad van het Noorden van 12 januari j.l. is bijna elke dag wel iets in de krant te lezen over het Forum.

Zelf hebben we als Stichting Vrienden van de Stad Groningen al eerder (het laatst nog in het Vriendenbulletin van mei 2009) onze zorgen laten blijken.
Wij hadden vooral bezwaar tegen de grootte en hoogte van het gebouw. Daarbij komt dat het bijzondere van dat gebouw; de zijkanten met de ‘sleutelgaten’, vanaf geen enkele openbare straat te zien is, en de overblijvende ruimte achter de oostwand van de Grote Markt geen aantrekkelijk plein is. Onze suggestie was dan ook het gebouw een kwartslag te draaien, maar ook om het kleiner te maken.
Om de toenmalige wethouder Willem Smink duidelijk te maken welke enorme gevolgen het gebouw heeft voor de omgeving is op verzoek van de Vrienden van de Stad door architect Jan Giezen een 3D presentatie gemaakt die daar een duidelijk beeld van gaf. Het gebouw zal zich dominant manifesteren tegen de oostwand en op de Grote Markt. De wethouder was hier duidelijk van onder de indruk. Er zijn door hem echter geen conclusies aan verbonden. Wij blijven ook twijfels houden bij de enorme aantallen te verwachten bezoekers. Je ziet vaker dat bij projecten overspannen prognoses worden gemaakt. Spraakmakende tentoonstellingen als in het Groninger Museum brengen wel veel bezoekers op de been. Maar de functies die zijn voorzien in het Forum zullen met name drijven op lokale en regionale belangstellenden.

De vraag doet zich in deze tijd van recessie nadrukkelijker voor dan voordien: waarvoor dient het Forum? Is het de moeite waard hier een groot deel van de energie en middelen die Groningen heeft in te steken?
Het Forum zou meerwaarde moeten halen uit het samenbrengen van bibliotheek, Groninger Archieven, een deel van het Groninger Museum, debatcentrum Dwarsdiep, bioscoop Images en de Volksuniversiteit. Behalve de historische collectie van het Groninger Museum hebben deze overigens allemaal al een eigen stek, en in het algemeen geen slechte. Wat maakt het voor de bezoeker extra interessant als ze bij elkaar zitten?

Kees van Twist en Bas van Kampen c.s. stellen in het Dagblad van het Noorden van 14 januari dat deze meerwaarde, samengevat, ligt in de verwachting dat het geheel meer is dan de som der delen. In de Groninger Gezinsbode van 12 januari j.l. wijst Van Twist op het vernieuwend samenwerken en dat bijvoorbeeld historische onderwerpen in deze tijd veel meer met beeld moet worden gepresenteerd. Op zichzelf kunnen wij het hiermee eens zijn, wij denken evenwel dat deze meerwaarde nogal beperkt zal zijn. In elk geval kan worden betwijfeld of de bezoeker van bijvoorbeeld de Groninger Archieven ook naar het museum zal gaan, of naar het debatcentrum. Hij/zij zal waarschijnlijk gebruik maken van het café-restaurant ter plekke, maar daar zal het meestal bij blijven. En is de vernieuwing die men door het Forum denkt te brengen niet in de eerste plaats de praktische uitwerking van hoe je gezamenlijk een boodschap presenteert. Is daar echt zo’n grootschalig gebouw voor nodig? Veel belangrijker is dat je als organisaties elkaar gemakkelijk vindt voor samenwerking.

Wij zijn als Vrienden van de Stad Groningen van mening dat de gemeente nog eens goed moet overwegen of nu wel moet worden gekozen voor doorgaan met het Forum in de huidige vorm. De kosten van het project dreigen voor de gemeente duidelijk meer te worden dan de oorspronkelijk vastgestelde 31,25 miljoen Euro. Natuurlijk kun je zeggen als in juli a.s. de Raad het plan vaststelt met de daarbij behorende begroting dat er geen sprake is van overschrijden van het budget (zie Bas van Kampen c.s. in Dv/hN van 14 jan. j.l.). Dat budget stel je immers op dat ogenblik vast. Maar als er dan nog geen private investeerders zijn zal dit budget aanzienlijk hoger zijn dan bij de start van de discussie over het Forum door de gemeente werd voorzien. Dat zou een forse last op de Groninger begroting betekenen. Waar moet dat geld vandaan komen? Niet van private investeerders dus (wel voor de oostwand, maar niet voor het Forum). Dit moet waarschijnlijk uit de culturele sector worden gehaald (daar past het project immers in). Oud-wethouder Piet Huisman denkt zelfs dat dit ten koste zal gaan van vele andere zaken (Dv/hN van 23 jan. j.l.).
En dat in een tijd waarin duidelijk is dat het rijk met forse bezuinigingen wordt geconfronteerd (denk niet dat die niet voor een groot deel worden doorgeschoven naar lagere overheden). De gemeente zal dan heel nadrukkelijk voor de keus staan waar de schaarse middelen nog in te steken. We hebben veel plannen die de stad erg veel geld kosten: tram, Zuidelijke Ringweg, Meerstad (dat nu al vertraging ondervindt door de crisis) etc.

Uit het interview van Kees van Twist in de Groninger Gezinsbode van 12 januari j.l. is af te leiden dat de onderlinge samenwerking tussen de instituten die in het Forum moeten worden gevestigd niet echt vlot verloopt. Dat is geen goed teken voor het slagen van het project. Als er veel onderlinge strijd is dreigt er een eindeloze discussie met steeds weer veranderende meningen en tegenstellingen te ontstaan. Dat levert vertraging na vertraging op en steeds weer wijzigen van de plannen. Dat kost geld en ergernis. Het risico is dan groot dat niemand met het eindproduct tevreden is.

Is het erg als het Forum op de voorgenomen grote schaal niet doorgaat? Wij denken van niet. Je zou in eerste instantie de aandacht kunnen richten op het (blijven) benutten van de bestaande locaties en je vooral richten op een maximale samenwerking. Op die manier kan worden volstaan met een kleiner, beter in de binnenstad passend gebouw. Daarbij zullen sommige in het Forum gedachte functies elders moeten worden ondergebracht. Een suggestie onzerzijds: benut gebouwen in de omgeving van het Forum. Door deze gebouwen in de omgeving te zoeken en de functies (lees instituten) samen te laten werken ontstaat als het ware een Forumkwartier. Op die wijze is flexibeler om te gaan met wijzigende ruimtebehoefte.
Te denken valt bijvoorbeeld aan:
1. Martinikerk: organiseren van (grootschalige) debatten, concerten etc.
2. Images: film
3. Nieuw (kleiner) Forum: bibliotheek met ruimte voor debat e.d. (als de bestaande bibliotheek inderdaad door een andere partij kan worden overgenomen), historische collectie van het museum met accommodatie voor lezingen etc., horeca.

Wij vragen ons af of het betrekken van andere culturele functies in de directe omgeving bij de samenwerking, zoals de muziekschool, extra mogelijkheden biedt bij het zoeken naar meerwaarde. Het zou in ieder geval goed passen in het idee van een Forumkwartier.

Wij zouden zeggen: bezint nog eens eer ge begint!

Namens het bestuur van de Stichting Vrienden van de Stad Groningen,

J. van der Laan,
secretaris.

^top